تصرف در مال متعلق خمس

س301: من به صورت ماهیانه حقوق می‌گیرم آیا می‌توانم این پول‌ها را بدون پرداخت خمس‌شان در حساب سرمایه‌گذاری در بانک قرار دهم و در عوض هنگامی‌که خواستم از پول داخل بانک استفاده کنم خمس اصل و سود آن را یکجا و باهم بدهم؟

ج) اگر پول مشمول خمس شده، مقدار خمس بايد سر سال پرداخت شود و تأخير در پرداخت خمس جايز نيست.

س302: شخصی فوت نموده و هنگام حیات، خمسی را که بر ذمه‏‌اش بوده در دفتر خود یادداشت کرده و تصمیم به پرداخت آن داشته است، در حال حاضر بعد از فوت وی همه افراد خانواده او به استثنای یکی از دخترانش از پرداخت خمس خودداری کرده و در ترکه متوفّی برای مخارج خود و میت و غیر آن، تصرّف می‏‌کنند، خواهشمندیم نظر خود را بیان فرمایید.

ج) اگر ميّت وصيت کند که مقداری از دارايی او به عنوان خمس پرداخت شود يا ورثه يقين پيدا کنند که وی مقداری خمس بدهکار است، تا وصيت ميت و يا خمسی را که بر عهده دارد از ما ترک او ادا نکنند، نمی‏‌توانند در ترکه او تصرّف نمايند، و تصرّفات آنان قبل از عمل به وصيت وی يا پرداخت دين او، نسبت به مقدار وصيت يا دين در حکم غصب است و نسبت به تصرّفات قبلی نيز ضامن هستند.

س303: من اطمینان دارم که پدرم خمس و زکاتش را نمی‏‌پردازد، و وقتی به او تذکر می‏‌دهم، در پاسخ می‏‌گوید که ما مستحق هستیم و خمس و زکاتی بر ما واجب نیست، حکم این مسأله چیست؟

ج) اگر پدرتان مالی که خمس و زکات به آن تعلّق بگيرد، نداشته باشد، خمس و زکات بر او واجب نيست و تحقيق در اين زمينه بر شما لازم نيست.

س304: من جوانی هستم که با خانواده‏‌ام زندگی می‏‌کنم، پدرم خمس و زکاتش را نمی‏‌پردازد، حتی خانه‏‌ای را با مال ربوی ساخته است و حرام بودن غذایی که در خانه می‏‌خورم، آشکار است. با توجه به اینکه نمی‏‌توانم از خانواده‏‌ام جدا شوم، امیدوارم تکلیف مرا در این باره بیان فرمایید؟

ج) بر فرض که يقين داشته باشيد که اموال پدرتان مخلوط با رباست و يا او خمس و زکات خود را نمی‏‌پردازد، لازمه‏‌اش يقين به حرمت چيزی که او مصرف می‏‌کند و يا اموال وی که شما در آن تصرّف می‏‌کنيد، نيست، و تا يقين به حرمت اين اموال پيدا نکرده‏‌ايد، استفاده از آن برای شما اشکال ندارد. البته، اگر يقين به حرام بودن آنچه از اموال او مصرف می‏‌کنيد، داشته باشيد، استفاده از آن برای شما جايز نيست مگر آن‌كه جدايی از خانواده و قطع رابطه با آنان برای شما، حرجی باشد که در اين صورت استفاده از اموال مخلوط به حرام آنان اشکال ندارد، ولی ضامن مال ديگران که در اموال مورد مصرف شما وجود دارد، هستيد.

س305: ما با اشخاصی معامله می‏‌کنیم که خمس نمی‏‌دهند و حساب سال هم ندارند، با آنان خرید و فروش داریم و به دیدن آنان رفته و با آنان غذا می‏‌خوریم، این مسأله چه حکمی دارد؟

ج) در فرض سؤال شما غير از امر به معروف و نهی از منکر وظيفه‌ی ديگری نداريد.

س306: معاشرت با مسلمانانی که به امور دینی بخصوص نماز و خمس پایبند نیستند، چه حکمی دارد؟ آیا غذا خوردن در خانه‌‌های آنان اشکال دارد؟ در صورت اشکال داشتن، کسی که چندین بار این کار را انجام داده، چه حکمی دارد؟

ج) اگر معاشرت با آنان مستلزم تأييد ايشان در عدم التزام به امور دينی نباشد، اشکال ندارد، مگر آن‌که ترک معاشرت با آنان مؤثر در اهتمام ايشان به امور دينی باشد که در اين صورت واجب است که معاشرت به‌طور موقت از باب نهی از منکر ترک شود، ولی استفاده از اموال آنان از قبيل غذا و مانند آن، تا يقين به تعلّق خمس به آن نداشته باشيد، اشکال ندارد.

س307: اگر چند سال درآمد سالانه‏‌ام را محاسبه نکنم تا اینکه اموال من نقد و سرمایه‏‌ام زیاد شود و بعد از آن، خمس غیر از سرمایه قبلی‌ام را بپردازم، آیا این کار اشکال دارد؟

ج) اگر در اموال شما هنگام رسيدن سال خمسی، خمس هرچند به مقدار کم باشد بايد پرداخت شود و تأخير آن جايز نيست.

س308: اگر مشتری بداند که به عین مالی که خریده، خمس تعلّق گرفته و فروشنده آن را نپرداخته است، آیا تصرّف در آن کالا برای او جایز است؟

ج) برای مشتری تصرف در آن اشکال ندارد.

س309: اگر شرکای من حساب سال خمسی نداشته باشند، تکلیف من چیست؟

ج) بر هر يک از شرکاء واجب است که حقوق شرعی سهام خود را بپردازند و اگر بقيه شريک‌ها آن را پرداخت نمی‏‌کنند شما بايد به وظيفه خود عمل نموده و خمس خود را پرداخت کنيد.

س310: اگر چند نفر با هم شریک باشند، آیا بر هر کدام از آنها واجب است خمس درآمد خود را به طور مستقل بپردازد یا اینکه خمس باید از صندوق مشترک پرداخت شود؟

ج) هنگامی که شرکاء سود حاصل از سرمايه مشترک را دريافت می‏‌کنند يا قابل دريافت است، هرکدام از آنان مکلّف هستند خمس مازاد بر مؤونه از سهم خود را سر سال خمسی بپردازند.

س311: اگر شخصی مالی را که خمس آن داده نشده، به مسجد ببخشد، آیا گرفتن آن مال از او جایز است؟

ج) اگر يقين به وجود خمس در عين آن مال ندارند، گرفتن آن جايز است.

س312: اگر به ملکی خمس تعلّق بگیرد و بدون پرداخت خمس، آن را اجاره دهد آیا یك پنجم اجاره هر ماه مال موجر نیست یا این پول مثل بقیه درآمدهاست؟ (یعنی اگر از مخارج سال زیاد بیاید یک پنجم آن متعلّق خمس است؟

ج) در فرض مذكور، صحّت اجاره در مقدار خمس، منوط به اجازه ولیّ امر خمس می‌باشد و بدون اجازه، اجاره باطل است.