مصارف خمس و مستحقین آن

س286: آیا می‌شود خمس را به مدارس دولتی داد؟

ج) در حال حاضر، سهمين مباركين (خمس) برای اداره حوزه‌‌های علميه، مورد نياز است؛ برای اينگونه امور از وجوه بريّه و كمك‌های مؤمنين استفاده شود.

س287: آیا مصرف سهم مبارک سادات در امور خیریه مانند ازدواج سادات، جایز است؟

ج) سهم سادات مانند سهم مبارک امام (عليه السلام) در اختيار ولیّ امر مسلمين است و در صورتی که اذن خاص باشد، مصرف سهم سادات در آنچه ذکر شده، اشکال ندارد.

س288: بعضی از اشخاص از طرف خود اقدام به پرداخت قبض آب و برق سادات می‏‌کنند، آیا احتساب آن از خمس جایز است یا خیر؟

ج) آن‌چه را تا کنون به قصد سهم سادات پرداختند، مورد قبول است، ولی برای موارد بعدی، قبل از پرداخت، لازم است کسب اجازه کنند.

س289: آیا حضرت‌عالی مصرف ثلث سهم مبارک امام (علیه السلام) را برای خرید و توزیع کتاب‌‌های دینی، اجازه می‏‌فرمایید؟

ج) اگر وکلای مجاز ما تهيه و توزيع کتاب‌‌های مفيد دينی را لازم بدانند، جايز است که از ثلثی که مجاز به صرف آن در موارد معيّن شرعی هستند، آن کار را انجام دهند.

س290: مبلغی بابت سهم مبارک امام (علیه السلام) بر عهده من است که باید آن را به حضرت‌عالی بپردازم، و از طرفی مسجدی هست که احتیاج به کمک دارد، آیا اجازه می‏‌فرمایید که مبلغ مزبور را به امام جماعت آن مسجد بدهم تا در ساختمان و تکمیل آن مصرف نماید؟

ج) در حال حاضر، سهمين مبارکين برای اداره حوزه‌‌های علميه مورد نياز است. برای ساختمان مسجد و تکميل آن می‏‌توان از کمک‏‌های مؤمنين استفاده کرد.

س291: با توجه به این‌که احتمال می‏‌دهیم پدر ما در زمان حیات خمس اموال خود را به‌طور کامل نپرداخته باشد، و ما قطعه‏‌ای از زمین‌های او را برای ساخت بیمارستان بخشیده‏‌ایم، آیا می‏‌توان آن زمین را از خمس اموال متوفّی‏ حساب کرد؟

ج) زمين مذکور به عنوان خمس محسوب نمی‏‌شود.

س292: آیا جایز است پس از كسب اجازه از ولی امر خمس سهم سادات به علویه فقیری که ازدواج کرده و فرزندانی دارد ولی شوهرش غیر علوی و فقیر است، داده شود، و آیا او می‏‌تواند آن را صرف فرزندان و شوهرش نماید؟

ج) اگر شوهر بر اثر فقر نتواند نفقه همسرش را بدهد و همسر وی هم شرعاً فقير باشد، می‏‌تواند برای رفع نيازش، سهم سادات بگيرد و آن را برای خود و فرزندان و حتی شوهرش مصرف کند.

س293: گرفتن سهم امام (علیه السلام) و سهم سادات توسط اشخاصی که علاوه بر شهریه حوزه درآمدهای دیگری که برای تأمین زندگی آن‌ها کافی است داشته باشند، چه حکمی دارد؟

ج) کسی که شرعاً مستحق نبوده و مشمول مقررات شهريه حوزه هم نباشد، گرفتن سهمين برای او جايز نيست.

س294: زن علویه‌‏ای ادعا می‏‌کند که پدرش در پرداخت هزینه خانواده‏‌اش کوتاهی نموده و مجبور به گدایی در کنار مساجد شده‏‌اند تا از این طریق مالی به‌دست آورده و مصرف کنند. اهالی منطقه هم آن سید را فردی ثروتمند، ولی خسیس نسبت به خانواده‏‌اش می‏‌دانند، آیا دادن نفقه آنان از سهم سادات جایز است؟ و بر فرض که پدر بگوید که بر من فقط دادن هزینه پوشاک و خوراک واجب است، ولی پرداخت بقیه مخارج مثل لوازم اختصاصی زنان و پول روزانه کودکان، واجب نیست، آیا می‏‌توان به مقدار رفع احتیاج از سهم سادات به آنان داد؟

ج) در صورت اول اگر نمی‏‌توانند نفقه خود را از پدرشان بگيرند، جايز است به مقدار نفقه از سهم سادات به آنان داده شود. همچنين در صورت دوم، اگر علاوه بر خوراک و پوشاک، به چيز ديگری که مناسب حالشان است، نياز داشته باشند، جايز است به مقدار رفع نياز از سهم سادات به آنان پرداخت شود.

س295: آیا ساداتی که دارای شغل و کسبی هستند، استحقاق خمس دارند یا خیر؟ امیدوارم توضیح فرمایید.

ج) اگر درآمد آنان برای زندگی‏‌شان به‌طور متعارف و مناسب با شأن عرفی‏‌شان کافی باشد، مستحق خمس نيستند.

س296: جوانی بیست‌وپنج ساله و کارمند هستم، تا به حال مجرد بوده و با پدر و مادرم زندگی می‏‌کنم، پدرم پیرمردی کهن‌سال و از کارافتاده است که درآمدی ندارد و چهار سال است که همه مخارج زندگی را من تأمین می‏‌کنم. با توجه به این‌که نمی‏‌توانم هم خمس درآمد سالانه را بدهم و هم مخارج زندگی را تأمین کنم، و مبلغ نوزده هزار تومان هم از خمس درآمد سال‌های قبل بدهکارم و آن را یادداشت کرده‏‌ام تا بعداً بپردازم، خواهشمندم توضیح فرمایید که آیا جایز است خمس درآمدهای سال را به نزدیکان خود مثل پدر و مادر بدهم؟

ج) اگر پدر و مادر شما قدرت مالی اداره امور زندگی خود را ندارند و شما توانايی کمک به آنان را داريد، کمک به آنان بر شما واجب می‏‌شود، و آن‌چه را که جهت تأمين نفقه آنان می‏‌پردازيد، جزو مؤونه شما محسوب است، ولی شرعاً نمی‏‌توانيد آن را به جای خمس که دادن آن هم واجب است، حساب نماييد.